Voordat ik begon met de studie Taalwetenschap moest ik eerst een premaster volgen. Deze besloeg de eerste twee jaar van de studie en ik moest 50 punten halen uit tien vakken. Naast methodologie en statistiek waren er gelukkig ook echte taalwetenschaponderdelen zoals: theorie over het verwerven van een tweede taal, toetsen, taalleerproblemen, vreemde taalonderwijs en kindertaalverwerving. Dat maakte de beslissing om door te gaan met de masteropleiding gemakkelijk.
Werkcolleges, stage en scriptie
Eenmaal begonnen aan de masteropleiding bestond de lesstof uit didactiek van het tweede taalonderwijs, ICT in het taalonderwijs, beleid t.a.v. het taalonderwijs, workshops over uitspraak, alfabetisering, activerend lesgeven, omgaan met culturele diversiteit, toetsen. Ook een stage maakte deel uit van het programma. Ik heb me twee maanden beijverd om voor het programma ‘het ei van Columbus’ teksten te schrijven en verwerkingsoefeningen te maken. Het sluitstuk van de opleiding werd gevormd door de masterscriptie. De mijne had als titel: 'Dictoglos. Haarlemmerolie voor vorm en inhoud?' Het onderwerp moest passen binnen Focus on Form grammaticaonderwijs in Nederlands als tweede taal. Bij Focus on Form, wat de nieuwe stroming is binnen het grammaticaonderwijs in NT2, staan drie begrippen centraal: aandacht voor de vorm/structuur die verworven moet worden, interactie en output door de leerders van de tweede taal. Dictoglos is een taak die prima past in de Focus on Form gedachte. Want wat is Dictoglos eigenlijk en hoe kan die werkvorm een rol spelen binnen het grammaticaonderwijs in de NT2 klas?
Dictoglos
Bij Dictoglos luisteren de deelnemers naar een tekst die de docent twee keer voorleest. Bij de tweede keer luisteren, maken de deelnemers individueel aantekeningen. Vooraf aan het luisteren kan de docent voorkennis over de inhoud activeren en onbekende woorden semantiseren. Ook kan de aandacht gericht worden op de te verwerven grammaticale vorm. Met behulp van de gemaakte aantekeningen herschrijven de deelnemers in groepjes van drie de tekst, zodat de inhoud weer zo compleet mogelijk wordt weergegeven. Er moet samenhang ontstaan tussen de zinnen en zo mogelijk moet de grammatica waar het om gaat ook worden gebruikt. Tijdens het herschrijven kan de docent luisteren naar het proces, feedback geven en (open) vragen stellen. Na het herschrijven wordt de originele tekst ter vergelijking aangeboden. En tot slot kan de herschreven tekst nog een keer in hetzelfde groepje worden geredigeerd. Tijdens deze taak, die totaal ongeveer 45-60 minuten in beslag neemt, is sprake van interactie en output. De deelnemers spreken, luisteren, lezen en schrijven. Onderling en met de docent. Onderzoek heeft uitgewezen dat de interactie het meest effectief is als het taalniveau van de deelnemers van de groepjes zo homogeen mogelijk is. Daarom waren de groepjes samengesteld uit deelnemers die Staatsexamen 1 als traject hadden. De Staatsexamen 2 deelnemers zaten in aparte groepjes.
Het onderzoek
Tijdens het onderzoek, dat ik in Haarlem bij de Staatsexamengroepen heb afgenomen, maakten de proefpersonen eerst een grammaticatoets waarin twee grammaticale structuren waren opgenomen: vormen van voltooid tegenwoordige tijd en het stellen van open, gesloten en ingebedde vragen. Direct daarna werd de dictoglostaak uitgevoerd. De tekst bevatte dezelfde grammaticale structuren en had als onderwerp 'Analfabetisme in Nederland'. De titel was: ‘Ik heb mijn bril vergeten’. Hierna vulden de proefpersonen een vragenlijst in over het nut van de dictoglostaak, of ze die leuk en interessant vonden en of ze die vaker wilden doen. Na een week vond de posttest plaats waarbij de dezelfde grammaticale structuren werden getoetst. Het onderzoek naar het leerrendement van de dictoglostaak leverde de volgende conclusies op:
- Alle deelnemers vonden de dictoglostaak leuk en interessant. Ze hadden er veel van geleerd en wilden de taak vaker uitvoeren.
- De resultaten m.b.t. beide grammaticale structuren waren beter op de posttest dan op de pretest voor zowel de Staatsexamen 1 als de Staatsexamen 2 proefpersonen. Maar de resultaten verschilden niet significant. Wellicht is het uitvoeren van één dictoglostaak onvoldoende om betere resultaten te verkrijgen in het toepassen van de voltooid tegenwoordige tijd en het stellen van open, gesloten en ingebedde vragen.
Als je zelf een dictoglostaak wilt uitvoeren en je gebruikt IJsbreker 3 in je groep, dan vind je daar een goede beschrijving van de taak. In het boek Actief met taal, dat op veel locaties van NLtraining staat, wordt de werkvorm ook goed beschreven. De moeder van Dictoglos is Ruth Wajnryb. Zij beschreef de werkvorm voor het eerst heel uitgebreid in 1990. Kuiken en Vedder bewerkten haar uitgave in 2000 voor het vreemde talenonderwijs in Nederland. Zij hebben ook wat voorbeeldteksten opgenomen.
Meer weten?
Als je meer wilt lezen over het onderzoek en/of dictoglos raadpleeg dan onderstaande bronnen.
- Coole, D. de & Valk, A. (2010). Actief met taal, Didactische werkvormen voor het talenonderwijs. (pag. 104-107). Bussum: Coutinho.
- Groen, C.M.L. (2012). Dictoglos. Haarlemmerolie voor vorm en inhoud? Masterscriptie toegepaste taalwetenschap aan de Faculteit der Letteren van de Vrije Universiteit Amsterdam.
- Jacobs, G. & Small, J. (2003). Combining dictogloss and cooperative learning to promote language learning. Reading Matrix: An International Online Journal, 3, 1, 1-15.
- Kuiken, F. & Vedder, I. (2000b). Dictoglos Samenwerkend leren in het tweede- en vreemde-taalonderwijs. Bussum: Coutinho.
- Wajnryb, R. (1990). Grammar Dictation. Oxford: Oxford University Press.
nel@nltraining.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten